- Donald Trump heeft het startschot gegeven voor zijn tweede termijn als president van de VS met een stevige inaugurele toespraak en een spervuur aan decreten.
- Maar wat blijft er over, als je door de Trumpiaanse retoriek probeert heen te prikken?
- Strategisch analist Andy Langenkamp bespreek zeven cruciale terreinen waarop Trump zijn invloed kan doen gelden.
ANALYSE – De herverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten heeft wereldwijd tot speculatie geleid over hoe zijn tweede termijn de wereldeconomie, geopolitiek en financiële markten zal beïnvloeden. Met een – op z’n zachtst gezegd weer bijzondere – inaugurele rede waarin hij de nadruk legde op nationale soevereiniteit, de superioriteit van de VS en economische groei, heeft Trump zijn intenties duidelijk gemaakt.
Volgens de 47e (en 45e) president breekt een gouden periode aan voor zijn land, waarbij het Panama-kanaal weer in handen komt van de VS en de Golf van Mexico herdoopt wordt tot Golf van Amerika.
De gebruikelijke Trump-bravoure was weer in optima forma aanwezig, maar woorden staan – zeker in de politiek – niet gelijk aan daden. Hoe serieus moeten we de woorden van Trump nemen en – minstens zo belangrijk – wat zegt het dat hij sommige woorden juist niet in de mond nam?
Voor financiële markten zijn er zeven gebieden waar het beleid van Trump serieuze gevolgen kan hebben: importtarieven, belastingbeleid, deregulering, immigratie, de onafhankelijkheid van Amerikaanse centrale bank, de Amerikaanse overheidsfinanciën en geopolitiek. Wat valt er op basis van de meest recente uitspraken en decreten van Trump te zeggen over deze beleidsterreinen? We nemen ze hieronder in vogelvlucht door.
1. Importtarieven en handelsoorlogen: rustige start
De protectionistische retoriek uit de inaugurele rede van Trump suggereert een voortzetting van zijn eerdere beleid, met een focus op het beschermen van de Amerikaanse industrie. Echter, het bleef bij een vage aankondiging van importtarieven en zijn nieuwe stokpaardje, een external revenue service (een verwijzing naar de Amerikaanse belastingdienst die internal revenue service wordt genoemd).
Een 'belastingdienst voor het buitenland' klinkt imponerend, maar is vooral een manier om aan zijn achterban te laten zien dat Trump serieus is met zijn handelsbeleid, zonder dat het tot concrete maatregelen tegen andere landen leidt. Al gaf Trump nog wel te kennen dat hij per 1 februari invoerheffingen van 25 procent overweegt voor importen uit Canada en Mexico. Ook moet een grootschalige heroverweging van het Amerikaanse handelsbeleid in de lente zijn afgerond, waarna nieuwe tarieven en andere maatregelen zouden kunnen volgen.
Toch wordt de soep vooralsnog niet zo heet gegeten, als hij in aanloop naar de inauguratie werd opgediend. En gelet op de prominente aanwezigheid van mensen met genuanceerde opvattingen ovr het handelsbeleid in het team van Trump (onder andere minister van Financiën Scott Bessent en techmiljardair Elon Musk die met Tesla grote belangen in China heeft) en Trumps gevoeligheid voor de prestaties van de aandelenmarkten als indicator van zijn succes, is een grootschalige handelsoorlog nog steeds een minder waarschijnlijk scenario.
2. Belastingbeleid: Trump heeft Congres nodig
Een belangrijke pijler van het economische beleid van Trump is het verlagen van belastingen. De Republikeinse president heeft eerder voorgesteld belastingverlagingen voor huishoudens en bedrijven van 2017 permanent te maken en aanvullende maatregelen te introduceren die vooral gericht zijn op het midden- en kleinbedrijf. Dit beleid kan een kortetermijnimpuls geven aan de consumptie en bedrijfsinvesteringen, maar zal het Amerikaanse begrotingstekort waarschijnlijk fors verhogen.
In de toespraak van maandag kwamen belastingen niet aan de orde. Waarschijnlijk omdat Trump donders goed weet dat hij op dit vlak weinig kan beginnen zonder het Congres. In beide kamers hebben de Republikeinen weliswaar een meerderheid, maar met name in het Huis van Afgevaardigden is dat overwicht erg klein en ook in de Senaat houdt het niet over.
Bovendien is er binnen de Republikeinse partij een factie die zich ernstige zorgen maakt over de zware schuldenlast van de Amerikaanse overheid. Kortom, het wordt nog een hele kluif om belastingverlagingen gerealiseerd te krijgen en daar wil Trump z’n vingers duidelijk nog niet branden.
3. Deregulering: ruimte voor boren naar olie en gas
Op het vlak van vermindering van regelgeving kan Trump beduidend meer doen zonder dat hij daarbij het Congres nodig heeft. Hij beloofde maandag dan ook significante veranderingen, vooral in de energiesector.
Trump heeft toegezegd bureaucratische obstakels te verwijderen die de olie- en gasproductie beperken. Dit zou volgens schattingen van energie-experts de export van fossiele brandstoffen kunnen verhogen met 20 procent tegen 2028.
Op het dereguleringsvlak was verder opvallend dat Trump frontaal de aanval koos op regels voor duurzaamheid, goed bestuur en sociale rechtvaardigheid (ESG) en in bredere zin op de zogenoemde woke-cultuur.
In Trumps woorden: “I will also end the government policy of trying to socially engineer race and gender into every aspect of public and private life.” Dit is niet direct van invloed op financiële markten, maar het maakt wel weer duidelijk hoezeer de Amerikaanse samenleving verdeeld is, ook in sociaal-cultureel opzicht.
4. Immigratiebeleid: risico voor Amerikaanse arbeidsmarkt
Immigratie stond centraal bij de inaugurele rede. Trump beloofde massale deportaties van illegalen en het versterken van grenscontroles. Deze beleidsmaatregelen kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor sectoren die afhankelijk zijn van buitenlandse arbeidskrachten, zoals landbouw, technologie en horeca.
Strengere immigratiemaatregelen leiden waarschijnlijk tot hogere arbeidskosten en -tekorten. Dit kan bedrijven dwingen te investeren in automatisering en efficiëntere processen om concurrerend te blijven. Tegelijkertijd kunnen beperkingen op hoogopgeleide immigranten de innovatie en technologische vooruitgang vertragen.
Overigens vermoed ik dat Trump op dit gebied vooral punten wil scoren voor de tv-camera's en op sociale media, in de zin dat hij met mediagenieke deportatieacties en wat initiële harde, in het oog springende maatregelen (zoals het direct stoppen met de app waarmee migranten een afspraak konden maken bij grensovergangen om legaal het land binnen te komen) aan zijn kiezers wil laten zien dat het hem menens is.
Uiteindelijk zal de impact op het aantal migranten dat Amerika binnenkomt waarschijnlijk niet heel groot zijn. Ook omdat techmiljardairs zoals Elon Musk – de onofficiële First Buddy – een luisterend oor vinden bij Trump en Musk geen enkel belang heeft bij een veel strenger migratiebeleid.
5. Onafhankelijkheid van de Federal Reserve: gespannen verhoudingen
De relatie van Trump met de Federal Reserve blijft een punt van zorg, ook al heeft hij de centrale bank geen enkele keer genoemd in zijn speech. Trump heeft in het verleden kritiek geuit op de renteverhogingen van de Fed en lijkt bereid te zijn druk uit te oefenen om een expansief monetair beleid te blijven voeren. Dit kan de geloofwaardigheid van de centrale bank aantasten en markten destabiliseren.
Als de Federal Reserve op een gegeven moment gedwongen wordt renteverlagingen door te voeren, kan dit op korte termijn gunstig zijn voor aandelenmarkten, maar het zal ook inflatierisico’s vergroten. Hiermee ontstaat het risico van een verzwakking van de Amerikaanse dollar en het algehele vertrouwen in de Amerikaanse economie en overheid.
Echter, Trump kan vooralsnog weinig beginnen tegen de Fed. De leden zijn benoemd voor veertien jaar en kunnen alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden ontslagen worden. Als Trump de regels wil veranderen, kan dat alleen met instemming van het Congres en die kans lijkt erg klein.
6. Overheidsfinanciën: hoge staatsschuld kan rente doen stijgen
De combinatie van belastingverlagingen, hogere infrastructuur- en defensie-uitgaven en economische stimuleringsmaatregelen die waarschijnlijk doorgevoerd worden onder Trump, zal waarschijnlijk leiden tot een forse stijging van de Amerikaanse staatsschuld.
Onder meer kredietbeoordelaar Fitch Ratings voorspelt dat het begrotingstekort tegen 2026 kan oplopen tot meer dan 7,5 procent van het nationaal inkomen. Dat Trump met geen woord repte over de overheidsfinanciën is niet verrassend: hij heeft zich nooit druk gemaakt over overheidstekorten en -schulden. Trump wilde ook dat het Congres het schuldenplafond opschort oor enkele jaren, zodat hij zijn handen vrij heeft op fiscaal gebied, maar daarin is het Congres niet meegegaan.
De stijgende schuldniveaus zullen ongetwijfeld op termijn opwaartse druk uitoefenen op rentetarieven en kunnen de kredietwaardigheid van de VS aantasten. Dit zal ook de kosten van kapitaal verhogen, voor zowel voor bedrijven als consumenten.
7. Geopolitiek
Trump benadrukte in zijn rede de noodzaak van een assertieve Amerikaanse geopolitieke houding, maar tegelijkertijd onderstreepte hij ook weer wars te zijn van Amerikaanse betrokkenheid bij oorlogen. Zijn unilaterale aanpak leidt waarschijnlijk tot meer economische fragmentatie en spanningen met bondgenoten. In elk geval zullen alle alarmbellen afgegaan zijn in Panama-stad.
Gouden tijdperk of Grauwe tijden?
De tweede termijn van Donald Trump belooft een tijdperk te worden van ingrijpende veranderingen, gekenmerkt door protectionisme, belastingverlagingen, deregulering, een rem op de energietransitie en een assertieve geopolitieke koers.
Voor bedrijven en beleggers is het cruciaal om deze trends nauwgezet te volgen en strategieën te ontwikkelen die zowel risico’s beperken als kansen benutten.
Vermogensbeheerders kunnen mogelijk profiteren van sectoren zoals technologie, infrastructuur en defensie, terwijl CFO’s zich moeten voorbereiden op uitdagingen zoals hogere arbeidskosten en financieringsrisico’s.
Andy Langenkamp is Senior Politiek Analist bij ECR Research en ICC Consultants.